چطور برای کسب‌وکارمان سرمایه جذب کنیم؟
اگر برای آینده‌ی کاری خود برنامه‌ریزی کرده‌اید و می‌خواهید کسب‌وکارتان را توسعه دهید، به احتمال خیلی زیاد به جذب سرمایه احتیاج خواهید داشت. فرقی نمی‌کند که برنامه‌ریزی شما برای اتفاقی مانند افزایش خط تولید باشد یا گام بلندپروازانه‌ای مثل خرید یک شرکت جدید را در ذهن داشته باشید. اصلاً ممکن است بخواهید برای بهبود جریان نقدی خود دنبال جذب سرمایه باشید. به هر ترتیب، برنامه‌ریزی شما با هر هدفی که باشد، راه‌های مختلفی برای جذب سرمایه وجود دارد که البته هرکدام از این روش‌ها هم مزایا و معایب خاص خودشان را دارند.
منظور از سرمایه چیست؟
بسیاری از مواقع مردم کلمه‌ی سرمایه را در مورد پولی که در حساب بانکی خود دارند، به کار می‌برند. به لحاظ فنی، سرمایه به هر چیزی گفته می‌شود که بتوان آن را به اندازه‌ی ریالی در یک سازمان تجاری حساب کرد. به این ترتیب ماشین‌آلات یک کارخانه، سرمایه‌های آن کارخانه محسوب می‌شوند. همچنین مالکیت فکری یک شرکت هم نوع دیگری از سرمایه به‌حساب می‌آید.
منابع مختلف جذب سرمایه برای کسب‌وکارها
راه‌های مختلفی برای تأمین مالی کسب‌وکارها وجود دارد اما می‌توان گفت که روش‌های جذب سرمایه به 2 دسته‌ی کلی تقسیم می‌شوند:
- قرض (بدهی) گرفتن و بازپرداخت آن
- فروش سهام شرکت
بدهی یا سرمایه؟!
گزینه‌ی بدهی رایج‌ترین روشی است که استارتاپ‌ها برای جذب سرمایه انتخاب می‌کنند. در این روش، شما یا هر کسبوکار دیگری، پول قرض می‌کنید تا بتوانید سرمایه‌ی لازم را کسب کنید. سنتی‌ترین شیوه‌ی جذب سرمایه به روش بدهی، دریافت وام از بانک است که همگی، تاحدودی با آن آشنایی داریم.
نحوه‌ی استفاده از این نوع سرمایه هم به اندازه‌ی شرکت بستگی دارد. کسبوکارهای کوچک ممکن است با گرفتن وام از سرمایه‌ی بدهی استفاده کنند، درحالی‌که شرکت‌های دیگری هم ممکن است فروش اوراق قرضه را انتخاب کنند.
نکته‌ی مهمی که هنگام فکرکردن به این روش جذب سرمایه باید در نظر داشته باشید، نسبت درآمد به بدهی است. مراقب باشید که برای جذب سرمایه، خودتان را در بدهی غرق نکنید!
از مزایای جذب سرمایه به روش بدهی این است که مالکیت شما را کم نمی‌کند و هیچ وام‌دهنده‌ای نمی‌تواند در مورد سودهای آتی شرکت شما، ادعایی داشته باشد. اما به‌عنوان ویژگی منفی این روش، در نظر داشته باشید که بعضاً نرخ بهره‌های وام‌ها، بالا هستند و این موضوع ممکن است میزان درآمد شما را تحت‌تأثیر قرار دهد.
سرمایه‌گذاران
اگر نمی‌خواهید برای جذب سرمایه درگیر وام و اقساط آن شوید، می‌توانید سرمایه‌گذار جذب کنید. سرمایه‌گذارها نیز انواع مختلفی دارند و ویژگی‌های هرکدام، مزایا و معایب خاص خودش را دارد. به‌صورت کلی، انواع سرمایه‌گذارها عبارت‌اند از:
- سرمایه‌گذاران فرشته
- سرمایه‌گذاران خطرپذیر
- سرمایه‌گذاران جمعی
سرمایه‌گذار فرشته کیست؟!
سرمایه‌گذاران فرشته معمولاً افرادی با دارایی خالص بالا هستند که بیشتر هم در کسبوکارهای نوپا سرمایه‌گذاری می‌کنند. به این نوع از سرمایه‌گذاری، بعضاً سرمایه‌گذاری «بذر» (دانه) هم گفته می‌شود. مبالغ این نوع از سرمایه‌گذاری می‌تواند در بعضی موارد به ارقام نسبتاً بالایی هم برسد؛ اما در مجموع میزان سرمایه در این روش کمتر از سرمایه‌گذاری خطرپذیر است.
در این نوع از جذب سرمایه، سرمایه‌گذارها تمایل دارند که در ازای تأمین مالی، در شرکت سهام داشته باشند. در نتیجه لازم است که وهله‌ی اول به شما و کسب‌وکارتان اعتماد پیدا کنند. به یاد داشته باشید اغلب سرمایه‌گذارهای فرشته، افراد موفقی در حوزه‌ی کسبوکار خودشان هستند و بدون شک توصیه‌ها و تجربه‌هایی دارند که به اندازه‌ی سرمایه‌ی نقدی‌شان برای رشد و توسعه‌ی بیزینس شما ارزشمند هستند.
سرمایه‌گذاران خطرپذیر
اگر بخواهیم سرمایه‌گذاری فرشته را یک مرحله پیشرفته‌تر کنیم، به سرمایه‌گذاری خطرپذیر می‌رسیم. درواقع این گزینه مناسب زمانی است که شما به مبلغ زیادی احتیاج دارید و حاضر هستید که در ازای درصد قابل‌توجهی از سهام شرکتتان، این مبلغ را از یک شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر دریافت کنید. این نوع از جذب سرمایه به استارتاپ‌هایی پیشنهاد می‌شود که رشد بالایی دارند (کسب‌وکارهایی که قبل از رسیدن به مرحله‌ی سوددهی، بارهاوبارها تأمین مالی شده‌اند). چرا که سرمایه‌گذاران خطرپذیر می‌خواهند خیلی سریع به سوددهی برسند. فراموش نکنید که این نوع از جذب سرمایه، بسیار رقابتی است. پس اگر دنبال تأمین مالی از این طریق هستید، بهترین طرح تجاری ممکن را برای ارائه آماده کنید!
سرمایه‌گذاری جمعی
جذب سرمایه به‌صورت جمعی یا جمع‌سپاری به نوعی از تأمین مالی گفته می‌شود که در آن، افراد می‌توانند سرمایه‌های کم خود را به اشتراک بگذارند و سرمایه‌ی موردنیاز برای شروع یا تداوم یک کسبوکار را تأمین کنند. امروزه در بسیاری از نقاط دنیا، سرمایه‌گذاری جمعی به واسطه‌ی رمز ارزها بسیار رایج شده است. اتفاقی که تا این لحظه توانسته مبالغ بالایی را تأمین کند و پیش‌بینی می‌شود که در آینده استقبال بیشتری از آن شود.
جذب سرمایه به کمک شتاب‌دهنده‌ها
شتاب‌دهنده سازمانی است که برای استارتاپ‌ها، سرمایه (معمولاً سرمایه‌ی اولیه)، راهنمایی و ارتباطات شبکه‌ای فراهم می‌آورد. حوزه‌ی کمک‌های شتاب‌دهنده‌ها می‌تواند بسیار گسترده باشد. کمک‌های مالی، دسترسی به مشاوران متخصص، راهنمایی و حمایت عملی (مثلاً تأمین فضای کاری)، بازاریابی و تکنولوژی، همگی بخشی از حوزه‌های حمایتی شتاب‌دهنده‌ها هستند.
در ازای مواردی که ذکر شد، شتاب‌دهنده‌ها معمولاً چیزی حدود 7 درصد یا میزان کمتری از سهام شرکت را به علاوه‌ی امکانات دیگری مثل خرید سهام اضافی با تخفیف، اجازه‌ی ارزیابی تصمیمات کلیدی و همچنین تغییرات هیئت‌مدیره و هیئت اجرایی را دریافت می‌کنند.
جذب سرمایه بدون دردسر اضافی
بدون اغراق، مهم‌ترین نکته‌ای که می‌تواند در جذب سرمایه به شما کمک کند، نه مرتبط با کسبوکار شماست، و نه به نوع سرمایه‌ای که به دنبال آن هستید ارتباط دارد. نکته‌ی کلیدی در داشتن طرح تجاری قوی و دقیق است. هرچه مسلط‌تر و دقیق‌تر بتوانید چشم‌انداز کسب‌وکارتان را ارائه دهید، شانس بیشتری برای جذب سرمایه خواهید داشت.
کدام روش از جذب سرمایه برای کسبوکار شما مناسب‌تر است؟
کسب‌وکارها شرایط و ویژگی‌های متفاوتی دارند و همین موضوع باعث می‌شود روش‌های مختلف جذب سرمایه، برای بیزینس‌های مختلف یا حتی برای یک کسبوکار در موقعیت‌های متفاوت، مناسب باشند.
در نظر داشته باشید که انتخاب مناسب‌ترین روش جذب سرمایه کاملاً به شرایط شما بستگی دارد. برای مثال، تعدادی از معیارهای مهم عبارت‌اند از:
- اندازه‌ی شرکت شما
- میزان پولی که احتیاج دارید
- ماهیت برنامه‌های رشد شما
- میزان کنترلی که می‌خواهید برای خودتان حفظ کنید
نکات مهمی که هنگام جذب سرمایه باید در نظر داشته باشید
اگر گزینه‌های مختلفی را برای جذب سرمایه امتحان کرده‌اید و هنوز به نتیجه نرسیده‌اید، نکات زیر را بررسی کنید:
- مرور دوباره‌ی طرح تجاری
میزان وقتی که صرف بررسی طرح تجاری خود می‌کنید رابطه‌ی مستقیمی با میزان موفقیت شما در جذب سرمایه دارد. اگر تا این مرحله، چندین نفر با شما مخالفت کرده‌اند و از چندین کانال به بن‌بست رسیده‌اید، شاید در ماهیت کسبوکار شما (یا نحوه‌ی ارائه‌ی آن) مشکلی وجود دارد. از ایجاد تغییر نترسید. حتی اگر لازم باشد ایده‌های اصلی کسب‌وکارتان تغییر کند. شاید تمام آن چیزی که برای جذب سرمایه به آن احتیاج دارید، یک زاویه دید یا یک رویکرد جدید باشد.
- تنوع بخشیدن به روش‌های تأمین مالی
گاهی اوقات کارآفرینان در یک روش جذب سرمایه گیر می‌کنند و آن روش را بیشتر از سایر راه‌های جذب سرمایه در اولویت قرار می‌دهند. اما معمولاً بهتر است که هم‌زمان سراغ چندین گزینه بروید و نسبت به روش جذب سرمایه‌ی خاصی، سوگیری نداشته باشید. فراموش نکنید که هر گزینه، مزایا و معایب خاص خودش را دارد.
- درنظرگرفتن هزینه‌های کمتر
اگر مبلغ مشخصی را به‌عنوان سرمایه‌ی مورد نیازتان تعیین کرده بودید و در حال حاضر به بخشی از آن رسیده‌اید، پیش‌بینی هزینه‌های خود را مجدداً بررسی کنید و سعی کنید با پول کمتر، کار را شروع کنید. آیا هزینه‌هایی وجود دارد که بتوانید آن‌ها را به تعویق بیندازید و در مرحله‌ی دوم توسعه‌ی کسبوکار خود، تأمین کنید؟ در اغلب اوقات، شروع با امکانات حداقلی و گسترش تدریجی کار، به شروع با تمام آن چیزهایی که از ابتدا در نظر داشته‌اید، ترجیح داده می‌شود.
- دریافت انتقاد سازنده
سعی کنید تا جایی که می‌توانید در مقابل انتقادهای سازنده، پذیرا باشید. اگر برای تکمیل طرح تجاری خود زمان زیادی گذاشته‌اید و با این حال، سرمایه‌گذاران از آن استقبال نمی‌کنند، از آن‌ها بپرسید چه نکته‌ای در این طرح وجود دارد که مانع از قبول آن می‌شود. یا اینکه چه کاری برای بهبود این طرح از دست شما برمی‌آید. شاید نیاز داشته باشید که از یک منتور متخصص در حوزه‌ی کسبوکار یا کارآفرینان مجرب دیگر کمک بگیرید. هرچه اطلاعات بیشتری دریافت کنید و در برابر تغییر منعطف‌تر باشید، شانس بیشتری برای جذب سرمایه‌ی سریع‌تر دارید.
سخن پایانی
روش‌های جذب سرمایه، مختلف و متنوع‌اند و آنچه که تعیین می‌کند کدام روش برای کسبوکار شما مناسب است، شرایط و اولویت‌های بیزینس شماست. به یاد داشته باشید که تعداد خیلی کمی از کارآفرینان این امکانات مالی را دارند که از همان ابتدا و به طور کامل، تمام سرمایه‌ی استارتاپ خود را تأمین کنند. سعی کنید در برابر روش‌های مختلف تأمین مالی، منعطف باشید و از تغییر نترسید. تا زمانی که سرمایه‌ی موردنیاز کسب‌وکارتان را تأمین نکرده باشید، هنوز فرصت دارید که روش‌های دیگر را هم امتحان کنید!
منابع: